Teos-Seferihisar/Sığacık

İzmir İli, Seferihisar İlçesi, Sığacık Mahallesi’nde yer alan antik liman kenti Teos, İzmir’in yaklaşık 60 km güneybatısındadır. Kent, Isthmos adı verilen küçük bir yarımada üzerinde kurulmuş ve gelişmiştir. Kıstağın ortasında yer alan Kocakır Tepe üzerinde kentin akropolü bulunur. Gelişimi Protogeometrik Dönem ile ORta Çağ arasında olduğu görülür. Kentin güneyinde büyük, kuzeyde de küçük olmak üzere iki limanı bulunmaktaydı. 

MÖ 11. yy'dan Orta Çağa kadar iskan edilen antik kentte yerleşim yarımadanın merkezinde yer alan Akropolden (Kocakır Tepe) güneye doğru gelişmiştir. Akropolde henüz tam olarak tanımlanamayan bir tapınak (hekatompedon?) ve sunağı akropolün güneyinde antik tiyatro, Hellenistik Dönem'in önemli mimarlarından Hermogenes'in eseri olan Dİonysos Tapınağı, Hellenistik Dönem kent suru, agora, agora tapınağı, bouleuterion, sarnıç kentteki önemli yapı kalıntılarındadndır. Hellenistik surun dışında ise limanlar, İmparatorluk Kült Tapınağı ve stoa'larla çevrili bir forum yer almaktadır. 

Kent çevresinde, batı ve kuzeyde Arkaik ve Klasik Dönem, güney ve doğuda ise Hellenistik ve roma Dönemlerine ait nekropoller bulunmaktadır.

Geleneğe göre, yerli halkını Karların oluşturduğu kente önce Boiotia, sonra da Atina'dan gelen göçmenler yerleşmiştir. 12 İon kentinden biri olan Teos, MÖ 545 yılında Perslerin eline geçmiştir. Attika-Delos Deniz Birliği'ne giren ilk üyelerden biri olan kent birliğe en yüksek vergiyi veren kentler arasındadır. Teos, İonalı Dionysos sanatçılarının merkezi olarak ün yapmıştır. Nitekimkentin baş tanrısı olan Dionysos için kentte bir Dionysos tapınağı yaptırılmıştı. Bununla birlikte, sürekli bir huzursuzluk kaynağı olarak görülen bu sanatçılar topluluğu MÖ 2. yy ortalarında Teos'tan Ephesos'a sürülmüşlerdir. MÖ 133 yılından sonra Roma topraklarına katılan kent Kıristiyanlık döneminde Ephesos metropolitliğine bağlı bir piskoposluk merkezi olmuştur. 

Dionysos Tapınağı

Teos'ta inşa edilmiş olan Anadolu'daki en büyük Dionysos Tapınağı, Hellenistik Dönem kent surunun batı sınırında yer almaktadır. Vitruvius'a göre tapınağın mimarı Hermogenes'tir. Dionysos Tapınağı, kıs kenarlarında 6, uzun kenarlarında 11 sütun bulunan İon düzeninde peripteral bir tapınaktır. Tapınağı kuzey ve güneyde dor düzeninde, doğa ve batıda İon düzeninde stoalar çevrelemektedir.

Kentin agorası Dionysos Tapınağı'nın güneydoğusunda yer almaktadır ve Bouleuterion'un güneyine bitişiktir. Günümüzde sadece çevre duvarlarının bir kısmı ile güneybatı stoasnın köşe sütunu in-situ olarak korunmuştur.

Agoranın içerisinde yer alan ve olasılıkla tanrıça Apollonis Eusebes Apobateria'ya adanmış bir tapınak yer almaktadır. Bouleuterion'un güneydoğusunda yer alan tapınağın agoraya ait portikolarla çevrili olduğu ve olasılıkla MÖ 2. yy'a tarihlendiği belirtilmiştir. Pronaos, naos ve opisthodomos olmak üzere üç bölümden oluşan tapınak, güneybatı-kuzeydoğu yönünde inşa edilmiştir ve girişi güneybatıdandır. 18.40 x 8.10 m ölçülerindeki uzun dikdörtgen planlı Agora Tapınağı, oransal olarak Priene Athena Tapınağı'na benzemektedir. 

Bouleuterion

Dionysos Tapınağı'nın doğusunda yer alan MS 1.yy'a ait yapı, kentteki en iyi korunmuş yapıdır. Dikdörtgen bir temel plana sahip olan bouleuterion'un oturma bölümü (cavea) yarım daireden biraz büyüktür ve 16 oturma sırasında oluşan cavea 5 merdiven sırası ile dört bölüme ayrılmıştır. Yapı yaklaşık 33.5 x 18 m ölçülerindedir. Orkestrayı çok muntazam kesme taş bloklarla inşa edilmiş sahne binası duvarı sınırlamaktadır.

Tiyatro

Dionysos Tapınağı'nın kuzeydoğusunda, akropolün eteğinde yer alan yapı, doğal bir yamaca yaslanır. Güneydoğuya yönlendirilmiş olan yapı Yunan tiyatro geleneğinde inşa eidlmiş olmasına karşın Roma Dönemi öncesine dair arkeolojik veriye rastlanmamıştır. Kemer ve tonozlu bir alt yapı üzerine inşa edilmiş olan üst cavea tipik Roma Dönemi özelliği taşımaktadır.