thyrsos
thyrsos
kozalaklı asa
üzüm salkımı
içki kabı
ivy yapraklı tac
Hermes ve bebek Dionysos
12 Olympos Tanrısı
Zeus - Jupiter
Hera - Iuna
Athena - Minerva
Apollo - Phebus
Artemis - Diana
Ares - Mars
Hermes - Mercure
Hephaistos -Vulcain
Aphrodite - Venüs
Poseidon - Neptune
Demeter - Ceres
Dionysos - Bacchus
Hestia - Vesta (Dionysos Olympos'a geldiğinde Olympostan ayrılmış ve yeryüzüne inmiştir.)
Hades - Pluton (Olymposlu olarak sayılmasına rağmen yeraltında yaşar.)
Özünde her kış ölen ve her baharda yeniden canlılık kazanan doğanın bir yansıması olan üzümün, şarabın, sarhoşluğun, çılgınlığın, doğadaki kontrol edilemez gücün ve gizemlerin tanrısı Dionysos, Thrakia doğumlu bir tanrı olarak kabul edilse de Euripides Bakkhalar adlı eserinde tanrının Küçük Asya kökenli olup bir Lydia-Phrygia tanrısı olduğundan bahsetmektedir. ("Ben Lidya'nın altın ovalarından geliyorum, vatanım Lidya'dır.") Fakat Düonysos'un kökeni bugün hala tartışılmakta olup ortaya yeni fikirler de sunulmaktadır.
Dionysos, Olympos'a giren tanrıların en sonuncusudur. Yunan pantheonuna hem yabancı hem aykırı düşen bu tanrıyı benimsemekte Yunanistan'ın güçlük çektiği ve ona karşı direndiği Dionysos üstüne anlatılan efsanelerden de açıkça anlaşılmaktadır. Örneğin Homeros Dionysos'u tanrı olarak kabul etmemiştir. Buna karşın Dionysos, Hesiodos'ta (M.Ö. 8.yy. Theogonia/Tanrıların Doğuşu) bir tanrı olarak karşımıza çıkar. Dionysos ile ilgili asıl bilgiler, M.Ö. 5. yy'da yaşayan ünlü oyun yazarı Euripides'in "Bakkhalar" adlı tragedyasından edinilmektedir.
Semele, Zeus'dan hamile kalınca Hera dadısı kılığına girip Semele'yi Zeus'u gök tanrısı sıfatıyla görmesi konusunda ikna eder. Zeus şimşek ve yıldırımlarıyla görünür ve kadın yanarak can verir.
Semele'nin karnındaki bebeği alan Zeus onu baldırında büyütmüş, doğunca da bebeği bakılması ve büyütülmesi için Nysa perilerine götürmesi emriyle Hermes'e vermiştir. Hermes küçük tanrıyı önce Athenas ve İno'ya getirir. Hera, karı kocayı çıldırtır kendi oğullarını öldürmelerini sağlar. Zeus, oğulunu Hera'dan kurtarmak için onu bir oğlağa dönüştürür. İno daha sonra çıldırıp oğlu Melikertes'i kaynar su dolu kazanda boğacaktır. Yaptığı yanlışı anladığında oğlunun cesediyle birlikte kendini denize atacak ve Leukothea adıyla bir deniz kızı olacaktır.
Nysa perileri (nympheler) Dionysos'a bir mağara içinde baktılar onu çeşitli eğlencelerle büyüttüler. Dionysos'un eğiticileri arasında Silenos da vardır. Dionysos, ormanda avlanır ve aslanları evcilleştirir. Mağara duvarına sarılmış asma dallarındaki olgun üzümleri kullanarak şarap yapma sanatını bulur.
Zeus oturuyor, Dionysos dizinden doğuyor. Hermes elinde kerykelon diğer elinde Zeus'un kutsal asası. Başında şapka, ayağında uçak pabuç ve üzerinde peleriniyle.
Dionysos'un Zeus'un baldırından doğması, dışarıdan gelme bir tanrısal bir varlığı Yunan baş tanrısının buyruğuna sokmak, ondan var olmuş gibi göstermek istenilmesidir.)
Hermes elinde kerykelon, başında kanatlı şapkası, ayağında kanatlı pabucu elinde bebek Dionysos, nymplere götürüyor.
Dionysos Zeus'un kucağında duruyor. Zeus taburede oturuyor üzerinde geyik derisinden giysi, elinde thyrsos (kozalak başlı asa). Dionysos elinde içki kabı ve bitki. Aphrodite solda 2 çiçekle. Elethia en sağda, doğum tanrıçası, elini kaldırıyor doğuma yardım eden ebe gibi.
Dionysos, Zeus'un dizinden doğuyor. Hera, çocuğa uzanıyor. Aphrodite ve Eros sol üstte.
Çoban Pan yukarıda ortada. Apollo sağ üsttte. Nysa perileri sol altta. Zeus'un altında Hermes elinde asası.
Dionysos, elinde thyrsos üzerinde panter kürklü pelerin. Yanında panter var. Satyr çifte flüt çalıyor. Maenad tef çalıp saçını savuruyor.
Dionysos panter üzerinde. başında bandana, üzerinde kaftan ve elinde sarmaşık yapraklı tav tutuyor. Diğer elinde bir sopa üzerinde maske. Yaşlı Silenus dans ediyor elinde davul ve maske takılı sopa. Kadın flüt çalıyor yanında satyr çocuklar.
Zeus, yılan kılığında Demeter'in Persephone'yi sakladığı mağara girer ve Persephone ile birlikte olur, Dionysos doğar. Zeus'un D'yi varisi ilan edip ona evrenin egemenliğini vermeye kalkışması üzerine Titanlar Dionysos'u oyuncaklarla kandırıp parçalarlar. Tanrıça Athena Dionysos'un kalbini kurtarmayı başarır. Zeus, Titanları bozguna uğratır ve uzuvları gömmersi için Apollon'u görevlendirir. O da yeniden doğum için Parmassus Dağı'na bırakır.
Zeus tarafından yok edilen bu Titanların küllerinden meydana gelen insan ırkı ise, Titancı yanlarının dışında tanrısallıktan da pay aldıkları için ruhunda hem iyilik hem de kötülük bulunması suratiyle ikili bir doğaya sahip olmuştur. Orpheusçu düşüncenin temelini de oluşturan bu öğretiye göre, dünyaya günahlarının kefaretini ödemeye gelen her insan ancak bu Titancı yanından kurtulalirse özgürlüğüne kavuşacak ve tanrıyla bir olma şansını elde edecektir. Bu ise ancak insanın Dionysos ayinlerine katılıp ruhunu arındırmasıyla mümkün olacaktır.
Eninde sonunda şarap yapmayı öğrenen Dionysos bu uğurlu günü kutlamak için Nympheler, Maenadlar, Satyler ve Silenoslarla büyük bir kutlama yapar. Ardından Yunanistan, Anadolu, Arabistan Yarımadası ve Hindistan gibi uzak ülkelere giderek bulduğu asma dalını buralara taşımış ve insanlara şarap yapmasını öğretmeye başlamıştır.
Dionysos'un dinsel törenleri de işte bu şarap kutlamalarından esinlenmiştir. Dinsel törenlerde rol alan kadınlar Bakkhalar olarak adlandırılmaktadır. Kadınlar çığlak bedenlerini nebris denen benekli ceylan postlarıyla örter, başlarını sarmaşık çelenkleriyle süslerlerdi. Ellerinde thyrsos taşırlar. Geceleri ormanların karanlık köşelerinde kendilerinden geçer ve doğayla birleşip üstün güçler kazanarak önlerine gelen vahşi hayvanları parçalarlar. Tapınakları yoktur, yumuşak serin çimlerde yatar açık havada gökyüzüne doğru tapınırlardı. Bakkhaların bu çılgınca tavırları Kybele törenlerinde kendilerini hadım eden Pessinus rahiplerinin tutumunu çağrıştırır.
Satyr çif flüt çalıyor. Dionysos elinde thyrsos (kozalak başlı asa)
Dionysos ve Satyr. Dionysos başında sarmaşık tacı elinde şarap kabı. Satyr de elinde kap ile şarap döküyor. Kulakları, kuyruğu ve erekte cinsel organı belirgin.
Dionysos, içki kabı ve rython taşıyor. Satyrler dans ediyor etrafında. Elinde şarap tulumu.
Satyrler: Doğayı simgeleyen cinlerdir. Dionysos alayında yer alırlar. Gövdelerinin belden üstü insan, aşağısı at ya da teke biçimindedir. Uzun kuyrukları, kulakları, at biçimli ayakları, kalkık erkekli organları vardır. Kırlarda dolaşır Maenadlar ve Nymphelerin peşine takılırlar.
Nympheler: Aslında başı örtülü, yani gelin anlamına gelen nymphe, kırlarda, sularda ,ormanlarda yaşayan doğal ve tanrısal dişi varlıklardır. Homeros'a göre nympheler Zeus'un kızlarıdır. Doğadaki yerlerine göre Dryas, Hamadryas, Naias, Oreas gibi isimler alırlar. Doğa içinde yaşadıkları için eşlikçileri Pan, Satyrler, Silenoslar ve Priapos'tur. Bu cinlerle türlü ilişki kurarlar ama daha çok bunlardan kaçarken betimlenirler. Dionysos alayındaki (Thiosos) nymphe kılığındaki ölümlü kadınlar ise Maenad adını alır.