ÜST PALEOLİTİK
ÜST PALEOLİTİK
Embedded Files
Yaşam biçimi: Avcı ve toplayıcı, balıkçı, göçebe
ÜP süresince Homo sapiens insan yaşam alanını genişletiyor.
Eski Dünya'da soğuk bölgelere yerleşmeye başlıyorlar: Avrupa'nın kuzeyinde 61. paralele kadar, Danimarka ve İsveç'e kadar çıkıyorlar ve yerleşiyorlar.
Bu bölgelerde jeolojik olarak mağara oluşumları yok.
İnsanların başlarını sokacak sıcak yerlere gereksinimleri var, barınaklara ihtiyaç...
Mezhirich (Ukrayna)
Mezhirich (Ukrayna)
BP 15.000-18.000
Ukrayna'da bulunan ve iyi korunmuş mamut kemiğinden yapılmış barınaklarıyla tanınan önemli bir Üst Paleolitik arkeolojik alanıdır.
1965 yılında tesadüfen Ukraynalı bir çiftçi olan Kurennoy tarafından keşfedildi.
Evinde yeni bir kiler kazarken büyük bir mamut çenesi kemiği buldu. Kazmaya deva medince daha fazla kemik buldu. Bazı kemikler olağandışı bir düzende yerleştirilmişti.
Arkeologlara haber verdi. Sovyet arkeologlar ekibi yapının mamut kemiklerinden yapılmış olduğunu doğruladı.
Mimari: Site, bilinen en eski mimari yapılardan bazıları olan dört mamut kemiği barınağıyla ünlüdür. Bu barınaklar hayvan derileriyle kaplanmıştı.
Rusya'daki Kostenki ve Çekya'daki Dolni Vestonice gibi diğer ÜP yeleşimlerde de benzer mamut kemiğinden barınaklar bulunmuştur. Bu durum, Doğu Avrupa'da yaygın bir mamut kemiği kullanımı geleneğine işaret etmektedir.
Buluntular: Kazılarda taş aletler, kemik aletler ve süs eşyaları bulunmuştur. Bunlar arasında oyulmuş kemikler ve deniz kabukları da yer almakta olup, sembolik davranış ve sanatsal ifadeye işaret etmektedir.
Beslenme: Büyük miktarda mamut kemiği bulunması, bölge sakinlerinin maut avcılığında yoğun bir şekilde bağımlı olduğunu göstermektedir. Bununla birlikte daha küçük hayvanlar da avlanmış ve bitkiler toplanmıştır.
Ölü gömme ve Ritüel kanıtları: Kazılarda oyma desenli kemikler ve aşı boyası (ochre) gibi buluntular ortaya çıkarılmıştır, bu da ritüelistik veya sembolik aktivitelerin varlığına işaret edebilir.
Kemik endüstrisi
ÜP'de yaygın olarak kemik kullanımı
Kemikten deliciler, bızlar
Kemik olatalar, zıpkınlar: balıkçılığa dair dolaylı kanıtlar
Geyik boynuzları alet yapımında kullanılıyor
Sonuç: Malzemede ve alet türlerinde zenginlik/çeşitlilik,
Sanat
Elle tutulur türden sanat eserleri ilk kez bu çağda...
iki grupta incelenir:
Taşınır Sanat
nakledilebilir nesneler: oynamalar/gravürler (kazıma, oyma), kabartmalar, tam plastik eserler (heykel, heykelcikler)
Bu yöntemlerle yapılan buluntular ise
aletler (üstü bezemeli kemik ve boynuzdan)
takılar
plaketler
üç boyutlu heykelcikler
Laussel (lazel)
GB Fransa
25binler
Willendorf
Avusturya
24-22bin
kireçtaşı
11.5 cm
Lespugue (lespüg)
Pirene bölgesi
15 cm
Brassempouy Venüsü
GB Fransa
25binler
3.5 cm
8 tane diğer insan figürüyle beraber bulunmuş
gravet
Heykelcikler (genellikle kadın heykelcikleri)
Kadınlık unsurları ve doğurganlık özellikleri abartılı (steotopik)
Doğurma, üreme ve çoğalma, bereket kavramları
türün devamlılığınısağlama kavramlarıyla ilgili olmalı
Ana tanrıça/Venüsler
Üçgenin solu neaandertal sağ tarafı Homo sapiens
Taşınmazlar: Duvar resimleri, duvar kabartmaları
gravür/kazıma yöntemiyle yapılmış olanlar
boya ile yapılmış olanlar
kazı ve boya karışımı
kabartmalar (alçak kabartma, yüksek kabartma)
Genellikle mağara duvarlarında rastlanır:
tek ve çok renkli resimler (doğal boyalarla çok renkli)
el resimleri (püskürtme yöntemleriyle)
kabartmalar (mağara yüzeyinde doğal bir çıkıntının üzerine)
Kullanılan boyalar çeşitli. Tümü doğal boyalar
kırmızı renk: doğada bulunan maden oksitlei ve aşıboyası/okr/ochre
Sarı boya: limonit
Siyah ve kahverengi: yanmış odun/ağaç kömürü (son zamanlarda bu boyalardan tarihleme yapılıyor)
Beyaz: yakılmış marn-kil toprağı
ÜP Mağara Duvar Sanatı-İşlem
Doğal boyalar levhasal taşlarda (taş paletler) karıştırılıyor; ağaç özlerinden tutkal elde ederek boyalarla karıştırılıyor.
Resim yapılacak yüzey, önceden balık yağı ve yumurta akı gibi malzemelerle sıvanıyor.
Alet olarak kemikten spatulalar, lif ve tüyden fırçalar yapıyorlar.
Gravürler için taş alet teknolojisi ürünlerinden dilgiler, kalemler kullanılıyor.
Boyama işleminden önce eskizler yapıldığı dabiliniyor.
Bazen gravür, boya ve kabartma beraber de kullanılabiliyor.
Mağara sanatı
Avrupa'da Franko-Kantabrik sanat diye bilinir.
Frank: Fransa
Kantabriya: İspanya'da, Kantabriya bölgesi
Mağara duvar sanatının bazı özellikleri:
Fırça kullanımı: bitkilerden ya da hayvan kıllarından yapılmış zor ve çok çaba isteyen koşullar altında yapılmış olması
Resimlerin üst üste yapılmaları-alttakinin önemini yitirmesi ve yenisi yapıldığında eskisinin hiç hesaba katılmaması
Bunların seyredilmek, beğenilmek, takdir edilmek için yapılmamış oldukları, bugünkü anlamda beğeniye yönelik ya da estetik kaygılarla yapılmamış olmaları
Tinsel: büyüsel, inançsal, sembolik anlamlı
bolluk ve bereket büyüsü
Konu seçimi de buna işaret
Resmedilenler son buzul çağının av hayvanları; bizon, ren geyiği, yabani at, ayı, yaban domuzu vs.
Altamira
Chauvet
Lascaux
Page updated
Google Sites
Report abuse