Arkeoloji - Troia Savaşı 2

İlyada’da Akhaların savaş alanına konuşlanmasının ardından, çarpışmalarla kahramanların malî çarpışmaları başlar.

Paris ile Menelaos’un çarpışması:
Ordular birbirlerine karşı yürüyüşe geçtiğinde Paris öne çıkarak, Argosluların en yiğidini çarpışmaya çağırır. Buna cevap ise Menelaos’tan gelir.

Helen’i kaçıran Paris ile kocası Menelaos’un çarpışmasıyla gerginliğin sona erdirileceği ve daha fazla kan dökülmesinin önleneceği düşünülür.

Paris tam kavgayı kaybedecekken Aphrodite araya girerek Paris’i bir buluta sarar ve savaş alanından uzaklaştırır.

Eğer Aphrodite araya girip Paris’i kurtarmamış olsaydı Menelaos çarpışmayı kazanacak ve ateşkes yapılacaktı.

Sağda Paris ve arkasında Artemis.

Ortada kalkanıyla Menelaos ve Paris'i savaş alanından kaçıracak olan Aphrodite

Diomedes ile Aeneas Çarpışması
Aphrodite ile Truvalı prens Ankhises’in oğlu Aeneas, Troya Savaşı süresince kahramanca savaşır ve Paris’e yardımcı olur.

Akhaların en önemli kahramanlarından Diomedes ile yaptığı çarpışma, Aeneas’ın yaralanmasıyla sonuçlanır. Diomedes aynı çarpışmada Aphrodite’yi de elinden yaralar.

Apollon ise yaralanan Aeneas’ı bir buluta sarıp savaş alanından uzaklaştırır. Artemis tarafından iyileştirilen Aeneas, daha sonra savaş alanına geri dönecektir.

Yaşlı adam Aeneas, elinde küçük Athena

Sağda yaralanarak arkasına düşmekte olan Aeneas ve ona yardım eden Aphrodite, solda Diomedes ve onun sağ koluna dokunan Athena

Hektor'un Ailesinden Ayrılışı

Paris'in kardeşi Hektor'a, savaşa hazırlanırken annesi Hekabe ve babası Priamos yardım etmektedir.

Hektor, karısı Andromakhe ve oğlu Skamendrios ile son kez vedalaşırken

Hektor, karısı Andromakhe ve oğluyla; Paris ise Helen ile vedalaşırken

Hektor savaş alanına indiğinde ünlü Akhalı kahramanların hepsi onunla savaşmak ister, ancak belirlenen kurada Aias’ın adı çıkar.

Yapılan çatışmada Truvalı kahramanın imdadına tanrılar Aphrodite ile Apollon yetişir; zira Hektor’un sonu henüz gelmemiştir.

Sağda, kendini Aias’ın mızrağından ve attığı kaya parçasından korumak için geri çekilen Hektor ve arkasında Apollon;

Solda ise Aias ve arkasında Athena yer alır.

İki Kahramanın Kavgasının Sonu
Kahramanların kavgasının sonunda haberciler İdaios ile Talthybios araya girer ve kahramanları ellerinden tutarak savaş alanından uzaklaştırırlar. Ellerinde birbirlerinden aldıkları hediyeler vardır. Aias'ın elindeki kılıç, Hektor’un elindekiyse kemerdir. İki kahraman, “daha sonra görüşeceğiz” der gibi birbirine bakmaktadır.

Aias ile Hektor’un Sonraki Çarpışmasında Aias, arabasından attığı taşla Hektor’u yere düşürecek, bunun üzerine Aeneas ve Sarpedon, Hektor’un yardımına koşup onu arabayla savaş alanından uzaklaştıracaklardır.

Akhilleus’u savaşa katılmak için ikna etmeye gelen elçiler: Soldan sağa; Aias, Odysseus, Akhilleus ve Phoenix (Phoiniks). Akhilleus’un elçilere cevabı “hayır” olacaktır.

Patroklos’un Çarpışmaları
Savaşa katılma önerilerini reddeden Akhilleus, can yoldaşı Patroklos’un önerisini de geri çevirir; ancak gizemli silahlarını vererek onu savaş alanına gönderir.

Akhilleus’un arkasında Phoiniks vardır; Patroklos’u savaşa davet eden kişi ise araba sürücüsü Automedon’dur.

Akhilleus Patroklos'un yarasını sarıyor

Patroklos’un Çarpışmaları

Patroklos’un en önemli mücadelesi, Likya’dan Truvalıların yardımına gelen Zeus ile Europa’nın oğlu Sarpedon’la yaptığı çarpışmadır. Çarpışmada Sarpedon ölür ve cesedi, Hypnos ile Thanatos tarafından Likya’ya taşınır.

Menelaos ve Hektor, ölen Euphorbos

Troialı kahramanı Euphorbos, Troia surlarına Urmamp şehri yakmak isteyen Patroklos’u, Apollon’un da yardımıyla yaralar. Euphorbos, Patroklos’un sırtına kargısını saplamasıyla artık Akhalıların bu kahramanının Hektor tarafından öldürülmesi daha kolay olacaktır. Euphorbos, Patroklos’un cesedini almak istemesi üzerine Menelaos tarafından öldürülür. Bu nedenle Menelaos ile Hektor, Euphorbos’un cesedi için çarpışmaya başlar. (Sağda kartal betimli kalkana sahip olan Hektor)

Patroklos’un Euphorbos tarafından yaralanmasının ardından Hektor onu kolayca öldürmüştür. Bu kez de Patroklos’un cesedi için bir mücadele başlar. Aeneas ve Aias ceset için çarpışırken, Diomedes ve Hippasos onlara yardım etmektedir.

Menelaos ve Meriones, Patroklos’un cesedini taşırken diğer kahramanlar onları izliyor.

Menelaos Patroklos'un cesedini taşırken

Akhilleus Yeniden Savaş Alanında

Patroklos’un öldürülmesi, Akhilleus’un Hektor’a karşı kinlenerek intikam peşine düşmesine yol açacaktır. Bu olay onu, Hektor’u öldürmeye kadar götürecek ve sonuçta Troialıların zayiat düşürüp savaşı kaybetmesine yol açacaktır. Eski silahlarını Hektor’a kaptıran Akhilleus, şimdi annesi Thetis tarafından Hephaistos’a yaptırılan yeni silahlarını kuşanmıştır.

Hephaistos Thetis'e kalkanı sunuyor.

Thetis Akhilleus için Hephaistos'tan kalkan alıyor

Athena ortada

Öfkesini dindiremeyen Akhilleus, Hektor’un cesedini ayaklarından bağlayarak arabasının ardında sürüklemeye başlar. Zeus’un habercisi Iris durumu engellemeye çalışır, ancak bir şey değişmez.

Patroklos’un öcünü aldığına inanan Akhilleus, ona muhteşem bir cenaze töreni ve kazananların büyük ödüllerle ödüllendirildiği yarışmalar düzenler. Bu yarışmalar, tanrılar için düzenlenen Yunan festivallerinin bir bölümünü oluşturacaktır.

Françoise Vazosu, Patroklos’un cenaze törenlerinde Akhilleus, Diomedes ve Automedon’un at yarışını betimler.

Akhilleus’un, Hektor’un cesedine yaptığı saygısızlık sonunda Zeus’un sabrı tükenir ve bir yandan Thetis’ten oğlunun Hektor’un cenazesini babasına teslim etmesini isterken, bir yandan da Iris aracılığıyla Priamos’a, oğlunun cesedini gidip teslim almak için Akhalara fidye ödemesini önerir.

Akhilleus kline üzerinde uzanıyor. Priamos cesedi almak için yalvarıyor.

Önce konuklarıyla ilgilenmeyen Akhilleus, daha sonra Hektor’un cesedini geri vermeyi kabul eder. Bunun üzerine savaşa 12 gün ara verilir ve Hektor’un cesedi Troia’da törenlerle yakılır. İlyada’nın son cümleleri de bu törenlerle ilgilidir.

Priamos beyaz sakallı, 2 hizmetli Priamos'un elini öpüyor, oğlunun cesesini istiyor. Zeus hediyeler gönderiyor hizmetlilerle

Hektor’un ölümünden sonra, Troia’nın Akhalara tek başına karşı koyamayacağı anlaşılınca, yardımına Karadeniz'den Amazonlar ve Mısır’dan Etiyopyalılar koşar. Amazonlar’ın başında, Ares’in kızı Penthesileia bulunmaktadır. Ancak Akhilleus bu kahramanı da öldürür.

Hektor kemerini alıyordu görevlerinde

Penthesileia gibi, Troia’nın yardımına koşan siyahî kahraman Etiyopya prensi Memnon da Akhilleus’la yaptığı çarpışmada ölür. Aslında bu çarpışma, Akhilleus’un son çarpışması olacaktır.

Akhilleus ile Aias’ın Dama Oyunu

İlyada’da bu sahneye dair bilgi bulunmadığı için, sahnenin kronolojik olarak nerede yer aldığı konusunda farklı görüşler bulunmaktadır: Ya Akhalar Aulis’te toplandığında ya da Troia önlerinde konuşlandıktan sonra. Ancak bazı betimlerde Athena ve silahlı askerlerin varlığı, ikinci olasılığı anımsatmaktadır.

Apollon şuraya at diyor

Akhilleus’un Ölümü

Akhilleus, muhtemelen Troilos’u öldürürken Polyksena’nın varlığından haberdar olmuştur ve ona ilgi duymaktadır. Başka bir hikâyeye göre ise, Hektor’un ölüsünü almaya giderken Priamos’un yanında Polyksena da vardır. Polyksena, Akhilleus’un babasına yüz vermemesi üzerine ona kölesi olmayı önerir. Akhilleus da, Priamos’a Polyksena ile evlenmek için Akhaları terk edip ülkesine dönebileceğini ve Troia saflarına katılabileceğini söyler. Bu konuyu sonuçlandırmak için Apollon tapınağında onlarla buluşmaya gittiğinde ise Paris tarafından öldürülür.

Akhilleus yerde, aşil tendonundan vurulmuş.

Akhilleus’un ölümünün ardından Odysseus ile Aias, onun silahları için kavga etmeye başlar. İki kahraman arasında kalan Agamemnon, sonunda silahlar için oylama yapılmasına karar verir.

Sonunda silahlar Odysseus’a kalır. Durumu gururuna yediremeyen Aias bunalıma girer; onursuz yaşamaktansa onurlu bir ölümü tercih ederek intihar eder.

Odysseus, Akhilles'in oğlu Neoptolemos'a zırhını verir.

Troia’nın Düşüşü

Troia kenti hâlâ düşmemiştir. Akhilleus’un ölümünün ardından gelen Atreus’un imtihanı, Akhalar arasında hoşnutsuzluk yaratmaya başlamıştır. Bu sırada kehanetler yeniden devreye girer. Kassandra’nın ikizi ve onun gibi geleceği görebilme yeteneği olan Helenos, Hektor’un ölümünden sonra Troialıların lideri olmuştur. Ancak Paris’in ölümünden sonra Helenos’un kendisine değil de kardeşi Deiphobos’a verilmesi üzerine küserek İda Dağı’na çekilmiştir. Akhalı kahin Kalkhas’ın, Troia’nın düşme koşullarını ancak Helenos’un bildiğini söylemesi üzerine Odysseus harekete geçip bunları öğrenir. Koşullar arasında Akhilleus’un oğlu Neoptolemos’un savaşa katılımının sağlanması ve Troia kentinde bulunan Athena heykelinin çalınması vardır.

Neoptolemos’un savaşa katılmasının ardından sıra, Kalkhas’ın ileri sürdüğü, Philoctetes’in elinde bulunan Herakles’e ait yay ve oklarla savaşa katılması gerektiği kehanetine gelir. Troia savaşının başlangıcında ayağını yılan soktuğu için adada bırakmak zorunda kaldıkları Philoctetes, Akhalara karşı olan kızgınlığını yener ve Herakles’in devreye girmesiyle Troia’ya gitmeye razı olur. Sonunda Paris, Philoctetes’in kullandığı Herakles’e ait zehirli oklarla öldürülür. Bu arada Akhalar, Troia’daki Pallas Athena’nın heykelini (Palladium) çalmaya karar verirler.

Aias ve Kassandra

Odysseus ve Diomedes kılık değiştirip kente girerler. Helen, Odysseus’u tanır ancak kimseye haber vermez, hatta heykelin çalınmasına yardım olur. Heykelin çalınmasındaki cesaret Akhaları cesaretlendirir.

Tahta At ve Kahin Lakoon

Troia’nın surlarını aşmak için Odysseus bir strateji geliştirir: Tahtadan bir at yapılır. Odysseus ve Neoptolemos da içinde olmak üzere Akhalı askerler bu atın içine saklanır ve at sahilde bırakılır. Akha gemileri Troia sahilinden çekilmeye başlar ancak fazla uzaklaşmaz.

Akhaların geri çekilmesinin bir aldatmaca olduğunu bilen Apollon kahini Lakoon, kentlileri uyarırsa da işe yaramaz. Tam Akha gemilerinin geri dönmemesi için Poseidon’a bir boğa adayacakken, denizden çıkan bir yılan ona ve oğullarına doğru saldırıya geçer.

Akhalar giderken arkalarında bıraktıkları casus Sinon’un aldatmacası sayesinde tahta at kente sokulur ve o gece Troialılar bir sürprizle karşılaşır.

Troia’nın tahribatı sırasında Hektor’un yetim kalan oğlu Astyanaks, kral Priamos değil, Neoptolemos tarafından öldürülür.

Priamos’un ölümüyle birlikte savaşın sonuna gelinmiştir. Troia tarafında Aeneas dışında bütün kahramanlar ölmüştür. Aeneas ise yaşlı babası Ankhises ve oğlu Askanius’u alarak Troia’dan Roma’ya doğru uzaklaşır. Helen ise Menelaos’a dirense de, Aphrodite’nin yardımıyla kocasının yanına dönmüştür.

Polyksena'nın Kurban Edilmesi

Saldırıların en acımasızı ise, Neoptolemos’un Polyksena’yı babasının ruhu için kurban etmesidir.

Polykscha/ Kizöldün Lahdi. Çanakkale Müzesi. M.Ö. yak. 500.

Klytaimestra’nın İntikamı

Priamos’un kızı Kassandra ile kente dönen Agamemnon’u, karısı Klytaimestra karşılar. Kızı Iphigenia’yı savaşın başında kurban eden kocasına zaten kızgın olan kadın, kocasının yanında Kassandra’yı görünce daha da hiddetlenir ve dostu Aigisthos ile birlikte Agamemnon’u banyo küvetinde öldürür.