Ritüeller ve birçok farklı sosyal sembolizmler yerleşik yaşamın anahtarı olduğunu savunuyor.

Göbekli ve Çatalhöyük 

Insanlık çoğu zaman avcı toplayıcı olarak yaşamıştır

10000-7000 Çatalhöyük 

Maybe 8000 insan

Neden hala avcı toplayıcı değiliz?

-iklim

Çoğu iklimin neden olmadığını düşünüyor.

Çok önceden de havalar ısınmıştı aynı sonuçlar oluşmuyor.

Neden kentleşme başladı

Karl Marx’tan çıkıyor.

Neolitik Evrim-Gordon Childe

Marx’ı takip ederek devrimsel bir olay olarak nitelendiriyor 

Bitki ve hayvanları evcilleştirince daha fazla kaynağa sahip olursunuz bir bölgede bu da insanların daha uzun kalmasına ve çok sayıda insanın desteklenmesini sağlar. 

Bitkileri ve hayvanları evcilleştirme fazlalık yaratır ve insanlar depolar ve yapıla inşa edip sahiplenme olur. 

Bu da sosyal hiyerarşiye neden olmuş olabilir.

Ana neden bitki ve hayvanların evcilleştirilmesi insanların aynı yerde uzun süre yaşamalarını ve toplanmalarını tetiklemişti .

Yerleşik hayata geçiş çok çok uzun bir süreçti. 1000lerce yıl geçti. 

Bu nedenle Göbekli önemli. 

Göbekli bu fikri çürütüyor. 

Megalithic circles, upright monoliths creating circles. 9000BC. Upright pillars more remarkable. Üzerinde kabartmalar var. T şeklindeki sütunlar. 

Çok insan ve emek lazım bu anıtlar için. Yontmak, etrafındaki duvarı yapmak için iş gücü lazım.  Hala avcı toplayıcılar. Bir araya gelip bu büyük anıtları yapıyorlar. 

Benzer yuvarlak yapılar var. Dikdörtgen yapılar ortaya çıkıyor. 

Sonuç1 eskiden Avcı-toplayıcılar bir araya gelip komunite oluşturuyorlar ve itici güç ekonomi değil.

Yuvarlaklardan çok var. Nereyi kazarsanız var 18 adet.

Taşlara bakınca insanları tasvir ediyormuş gibi. 

Eller önde birleşiyor, kemer var. 

Birçok taş yontma var. Hayvanlar, death, sex etc. Bir kadın doğuran gibi. Çoğu eril. 

Vahşi, tehlikeli hayvanlar olan taş: akrep, örümcek, kuşlar yuvarlak bir şeyle oynuyor gibi. Kafa yok. Erekte olmuş organ var. 

Yukarı Mezopotamya, T şekilli anıtlar var. 

Genetik çalışmalar buğdayın evcilleştirildiğini gösteriyor. Ürdün Wadi Faynan, küçük evler var. Jericho çok önemli erken yerleşik hayat için. Anıt kulesi var. İnsan gömüleri var. Merdiven var yukarıya doğru. Kolektif yapılar etrafında yerleşiklik görünüyor. 

Çatalhöyük 7000BC

Benzerlik ve farklılıklar var Göbekli ile. 

8000 kişi yaşadığı düşünülüyor.

-Göbekliden daha fazla toplanma var.

-Tarım var, göbekliden farklı olarak. Koyun ve bitki evcilleştirilmiş, 

Burada public building yok. Yuvarlak yapı vs yok. Çok kişi ortak bir yerde yaşıyor. 1000 küsür yıl.

Uzun dönem yerleşimi biliyorlar.

Evler sıkıca birbirlerine yapışık, sokak yok. Evlerin üzerinden yürüyorlar, merdivenlere içeri giriyorlar. 

Soru 1 

Bu kadar fazla insan nasıl oluyor da birlikte yaşayabiliyor? Nasıl organize edilmiş?

Evlerin içine bakıp sembolizmi anlamak gerek. 

James Mellaart 1960 fotolar

Merdivenden evin güney tarafına iniyorlar, yemek ve yemek hazırlıklarının olduğu bölüm. Boğa kafatası fazlaca var. 

-Başsız insan vücudu ve kuşlar var Göbekli ile benzer şekilde

Cattle(sığır) başlarda evcilleştirilmemiş sonraki dönemlerde evcilleştiriliyor. 

Şu sonuç çıkartılabilir,

İnsanlar hayvanları önce evcilleştirmektense aralarındaki bağ ritüeller ve sosyal sembolik nedenlerle olmuştur. Sonra evcilleştirilmeye doğru yönelmiştir. 

Ayı gibi bir şekil var. Ayı pençeleri bulundu, yaban domuzu dişleri duvarlara yerleştirilmiş.

Leopar pençeleri bulundu. 

Büyük fotolara göre insanlar geyik ve boğa, ayı ile alay edip canını sıkıyorlar. Çok insan var fotoda. Ve bunlar normal evlerde bulunuyor. 

Bu alay etme ritüelleri ve anı için hayvanlardan örnek alıp eve getiriyorlar. Şölen veriyorlar. 

Hiyerarşi olmalı gerekli diye düşünülüyor fakat öyle bir bulgu yok.

Tüm evler, sembolizm az ya da çok var. Sembolizmi fazla olan evlerin diğerlerinde üstün yan yok. Örneğin deposu diğerlerinden büyük ya da küçük değil. Yüksek statüde olduğu söylenemez. Herkes eşit gibi. Egalitarian (eşitlikçi)

8000 kişiyi birlikte nasıl tutarsın günü gününe yaşayarak ve merkezi bir otorite olmadan?

*Yollardan biri yabani hayvanlarla bağlantılı kolektif ritüeller.

*Buildin 80’de duvar

100lerle katman boyanmış. Tuğla şekilli üçgen şekiller var.

-Evde de aynısı bulunmuş.  2 ev arasında bir bağ olmalı. 

-bazı evlerde böyle bağıntılar bulunmuş hayvan çeşitli figür, resim vb.

Bazı evler de insan gömüleriyle bir bağlantı kurulmuştur. 

Bazı evlerde gömü yok, bazılarında çok var.

Evlerinin altına gömülmüş. 62 kişi gömülmüş bir evin altına. Mezarlık gibi.

Merkezi ölü evine ölülerini gömen ev birliği vardır ve bu merkezi ölü evinin farklı bir özelliği yok. 

Bu evlere gömülen insanlar birlikte yemek yemişler, kemik izotopları incelenmiş C ve N 

*Ancient DNA sonuçları daha çıkmamış.

Diş analizleri var.

Benzer dişli insanları kümelersek genetikleri benzerdir.

Benzer dişli insanlar aynı yerde yaşamamış ve gömülmemiş. 

Nasıl açıklanır bu?

Çocuk doğduktan sonra etrafa dağılıyor. Kendi anne ve babalarıyla yaşamıyorlar. Başka evlerde başla ailelerle yaşayabiliyorlar.

-Çatalhöyükte insanlar neden bir araya geliyor?

Zor zamanlarda yardıma ihtiyaçları olunca bir araya gelince yoğun network oluyor ve sosyal kurallar oluşturuyorlar ve organize oluyorlar.

Bazen kafaları kesiliyor ve kemikler tekrar gömülüyor. Kafalar uzun süre tutuluyor, yüz alçı kaplanıyor ve uzun süre dolaştırılıyor.

İnsan bedenleri kemikleri etrafta dolaşıma sokuluyor ve bir ap oluşturuyor. Herkes birbiriyle bağlı bir ağ oluşuyor. 

*Göbekli ve Çatalhöyük büyük fark nedir?

-Biri ritüel diğeri günlük yaşam

Avcı toplayıcı yaşarken bir hayvan avlarız onu bölüşür yeriz ve dağılırız biti bir arada tutatacak bir şey kalmaz.

Ama tarımda, alanı birlikte temizleriz, ekeriz ve topluluğu birlikte tutmalıyız o işe dönmeden önce. 

Tarımda kritik ayrım zaman derinliklerinin olması.

Bitki ve hayvanların evcilleştirilmesi dolanıklığın örneğidir. Bugüne kadar olan gelişmelere neden olabilir. Alet, tarım, evler vs.

Vahşet az. Çok saldırı yok buralarda. Rekabet pek yoktu etrafla. 

Bazı kafataslarında bozulmalar var, dövüş ritüeli olabilir. Büyük bir savaş alanı yok.