KARANOVO

• Karanovo kültürü Bulgaristan sınırları içerisinde yer alan bir kültürdür. Karanovo isimli yerleşmede yapılan kazılarla ortaya konduğu için bu yerleşmenin ismini almıştır.

• 1936 yılından bu yana çeşitli aralıklarla kazıları sürmektedir.

• Bulgaristan'ın orta-güney kesimlerinde yer alan bu merkez büyük bir höyük yerleşmesidir.

• Karanovo höyüğü bölgede en detaylı olarak yayınlanan yerleşimdir.

• Höyük 250x180m boyutlarındadır.

• Koronovo yaklaşık 12.40m yüksekliğindeki kültür tabakaları sayesinde bölgenin Güneydoğu Avrupa ve Anadolu ile olan bölgesel karşılaştırmaya olanak sağlar.

Karanovo I kültürü daha güneyde. Kremikovci kültürü olarak da bilinmektedir. Kuzeyde ise bu kültürün çağdaşı Starchevo-Koros-Criş kültürleri vardır. 

Çağdaş kültürler: Karanovo/Starchevo/Cris I ve II

Temel belirleyici çevre koşulları. Balkan neolitik evleri

MÖ 6200lerden itibaren güney ve batı Bulgaristan'da nehirlerin kenarları boyunca çok sayıda büyük boyutlu Neolitik yerleşim yeri ortaya çıkmaya başlamıştır. Bu yerleşimler aynı zamanda Bulgaristan'ın en erken tarım kültürleridir. 

Taşgın yataklarında yer alan bu yerleşimlerin mimarisine bakıldığında büyük ölçüde Yunanistan'ın Neolitik Öap'daki mimari gelenelerini yansıttıkları görülür. Bu teknik dal örgü çamur tekniğiyle yapılan mimariyi yansıtmaktadır.

Taş temel ve kerpiç mimari Karanovo I kültüründe görülmez. Benzer bir mimari Anadolu'da Ilıpınar'da karşımıza çıkmaktadır.

(X-VII) KARANOVO I - KREMIKOVCI KÜLTÜRÜ - Mimari yerleşmeler, gruplar halinde kümelenmiş küçük, dikdörtgen, tek veya çift odalı evlerden oluşmaktadır. Bu evler uzun bir süre kullanılmış ve sürekli olarak yenilenmiş veya yeniden yapılmıştır. 

Geç evrelerde evler bir önceki evlerin planlarıyla aynı doğrultuda yapılmaya başlamıştır. Bu durum birkaç yüzyıl boyunca yerleşimdeki iskanın kesintiye uğramadan devam ettiğini kanıtlamaktadır. 

Evler belli bir yöne göre inşa edilmemiştir. Aralarında en azından 5m aralık oluşturacak şekilde boşluklar bırakılmıştır. Evlerin uzunluğu 7-8 m boyutlarındadır. 

Evlerin çoğunda duvarın yanında bir ocak yer alır. Ocaklar dışında en iyi korunmuş evlerde depolama kapları, öğütme taşı ve giriş kapısının iki yanında yer alan iki playform /seki yer almaktadır. 

Bazı evlerin dışında görülen taş yığınları olasılıkla evlerin dışında da bir takım faaliyetlerin gerçekleştirildiğini kanıtlamaktadır.   

Bu kültüre ait ölü gömme gelenekleri hakkındaki bilgilerimiz sınırlıdır. 

Çocuk ve bebekler çoğunluktadir.

Gömüler genel olarak evlerin tabanları altında veya evlere yakın mesafelerde görülmektedir.

Mezar eşyalarının karaktesi veya miktarı hakkında yorum yapmak çok mümkün değildir.

Mezarlarda bulunan mezar eşyaları genellikle çanak çömlekler, kemik aletler ve süs eşyaları ile çakmaktaşı aletlerden oluşmaktadır. 

Karanovo I'de 5 bireye ait mezarlar bulunmuştur. Bunların 4'ü çocuk biri 50-55 yaşlarında bir erkeğe aittir.  

• Bu dönemin en önemli yerleşmeleri, Bulgaristan'daki Chevdar ile güney-merkez Bulgaristan'daki Karanovo ile Azmak'tır.

• Her üç merkezde de yerleşimler bereketli ovaların yakınında yer almaktadır. Özellikle Chevdar'dan elde edilen veriler, tarımsal faaliyetlerde gelişmiş bir aşamanın var olduğunu göstermektedir.

• Evcilleştirilmiş hayvan popülasyonu arasında koyun ve keçi en önemli türleri oluşturur. Bunların yanında sığır ve domuz ikinci plandadır.

Çanak-Çömlek

Karanovo I / Kremikovci kültürünün çanak çömlek geleneğine bakıldığında, önce beyaz boyalı, daha sonra da kırmızı boyalı mallar görülmektedir.

Kap formları çeşitlilik gösterir.

En erken evrelerde, örneğin Tesalya Bölgesi'nde karşımıza çıkan açık renk üzerine kırmızı boyayla yapılan bezemelerin tam tersi olarak, kırmızı zemin üzerine beyazla yapılan bezemeler karşımıza çıkmaktadır.

Karanovo I - Erken Neolitik vs Thesalya - Sesklo kültürü 

Karanovo I - Erken Neolitik vs Thesalya - Erken Neolitik

Çankları karşılaştırılmış görseller. Karanovo ayaklı.

Kapak var, küçük, tüp tutamak var. 

Geniş, düze kaplar ortaya çıkıyor. Daha büyük kaplar sağda.